Któż nie słyszał o Kolei Transsyberyjskiej? Od ponad 100 lat wycieczka Koleją Transsyberyjską jest marzeniem wielu podróżników i uosobieniem najbardziej niezwykłej “wyprawy kolejowej”. Wyprawa słynnym Transsybem gwarantuje różnorodność programu, bogactwo wrażeń i należy z pewnością do najciekawszych, najatrakcyjniejszych i najbardziej urozmaiconych programów turystycznych i jest przy tym przyjazna dla środowiska.
Czym jest Kolej Transsyberyjska?
Kolej Transsyberyjska nie jest przewoźnikiem, nie ma zatem możliwości kupienia biletów bezpośrednio u tzw. “Kolei Transsyberyjskich”. Bilety kupuje się u kolei rosyjskiej, mongolskiej lub chińskiej, natomiast pojęcie “Kolei Transsyberyjskiej” jest najczęściej używane w celu określenia trasy prowadzącej z Moskwy do Władywostoku, będącej aktualnie najłduższą bezpośrednią linią kolejową świata zasilaną bez przerwy prądem. Pojęcie Kolei Transsyberyjskiej obejmuje jednak także wszystkie odgałęzienia tej głównej trasy. Przykładowo trasa pociągów jadących z Moskwy do Pekinu jest w ponad połowie identyczna z trasą do Władywostoku – dopiero za Ułan Ude następuje jej rozgałęzienie do Pekinu. Także trasa transmandżurska przez Harbin podpada pod turystyczną definicję “Kolei Transsyberyjskiej”. Ktoś, kto jechał z Moskwy do Ułan Bator również może powiedzieć, że jechał Koleją Transsyberyjską. I na koniec najmniej znana Magistrala Bajkalsko-Amurska, którą wybudował Stalin w celu odciążenia głównego szlaku kolejowego prowadzącego z Moskwy do Władywostoku. Na wszystkich tych trasach i odgałęzieniach kursują podobne pociągi, mające podobne wyposażenie i oferujące podobne warunki podróżowania – znane jako pociągi Kolei Transsyberyjskiej.
Trasa Kolei Transsyberyjskiej prowadząca z Moskwy przez Eurazję i osiem stref czasowych do Władywostoku – najważniejszego portu rosyjskiego na Pacyfiku jest jednak uznawana za główną i klasyczną trasę Kolei Transsyberyjskiej.
Czas przejazdu Koleją Transsyberyjską
Długość trasy
Odcinki główne:
Odcinek historyczny Moskwa – Władywostok: |
9.259 km / 9.300 km (wcześniej 9.288 km) |
Moskwa – Ułan Bator: | 6.266 km |
Moskwa – Pekin przez Ułan Bator: |
7.622 km |
Moskwa – Pekin przez Mandżurię: |
8.961 km |
Magistrala Bajkalsko-Amurska z Moskwy do Tyndy: |
6.721 km |
Najważniejsze odcinki:
Moskwa – – Irkuck: |
5.153 km |
Irkuck – – Ułan Bator: |
1.113 km |
Ułan Bator – – Pekin: |
1.356 km |
Moskwa – Władywostok 9.288 czy 9.259 km?
Jeszcze niedawno długość trasy z Moskwy do Władywostoku była w wypadku wszystkich pociągów taka sama i wynosiła 9.288 km. Stąd na stacji końcowej we Władywostoku znajduje się cokół uwieczniający tą właśnie historyczną odległość. Na początku XXI wieku trasy były nieco modyfikowane. I tak od 2002 roku słynny pociąg firmowy Rossija (nr 2) nie jedzie już przez Jarosław, lecz przez Wladimir i Niżny Nowogród, w związku z czym jego trasa skróciła się do 9.259 km. Pociąg nr 100 jedzie natomiast nadal przez Jarosław, jednak jego trasa została nieco zmodyfikowana, przez co wynosi od niedawna okrągłe 9.300 km.
Granica między Europą a Azją
Trasa Kolei Transsyberyjskiej prowadzi w około 20 % przez obszar Europy i w pozostałych 80% przez Azję. Symboliczna granica Europy i Azji została upamiętniona na 1.777. km trasy transsyberyjskiej prowadzącej z Moskwy do Władywostoku i znajduje się tuż przed Jekaterynburgiem w pobliżu miejscowości Pierwouralsk. W miejscu tym wybudowano pomnik, który teoretycznie przy odrobinie szczęścia można zobaczyć z okna pociągu.
Strefy czasowe
Trasa Kolei Transsyberyjskiej prowadzi przez 8 stref czasowych.
0 | (MEZ + 2): | Moskwa | od 0 km |
+1 | (MEZ + 3): | Jar | od 1.126 km |
+2 | (MEZ + 4): | Sznyry | od 1.244 km |
+3 | (MEZ + 5): | Mangut | od 2.488 km |
+4 | (MEZ + 6): | Taskajewo | od 3.449 km |
+5 | (MEZ + 7): | Uralo-Kluczi | od 4.447 km |
+6 | (MEZ + 8): | Petrowsk Zabajkalskij | od 5.752 km |
+7 | (MEZ + 9): | Obluczje | od 8.158 km |
Przypomnijmy, że czas moskiewski to + 3 godziny w stosunku do czasu GMT, czyli + 2 godziny w stosunku do czasu środkowo-europejskiego panującego w Polsce.
Najdłuższy tunel
Teoretycznie najdłuższym tunelem na trasie jest tunel pod rzeką Amur o długości około 7 km, wybudowany w latach 30-tych i 40-tych ze względów strategicznych i biegnący równolegle do mostu na tej rzece. Ze względu na to, że tunel ten nie jest jednak obecnie wykorzystywany (wszystkie pociągi jadą mostem), za najdłuższy tunel należy uznać Tunel Tarmańczuka wybudowany wcześniej w roku 1915 o długości około 2 km. Tunel ten jest położony w Górach Hingan między Arkarą a Obluczje na długości 8140-8142 km.
Największym tunelem na trasie Magistrali Bajkalsko-Amurskiej oraz zarazem największym tunelem w Rosji jest Tunel Północnomujski (Северо-Муйский тоннель) przebiegający pod Górami Północnomujskimi o długości ponad 15 km. Budowę tunelu rozpoczęto 26 kwietnia 1978 roku. W pracach budowlanych uczestniczyło wówczas około 30 tysięcy ludzi. Oddany do użytku został dopiero 5 grudnia 2003 roku. Tunel skraca czas przejazdu pociągów do 15 min. Do momentu wybudowania go czas przejazdu pociągów na powierzchni (trasa o długości 54 km) wynosił około 2,5 godziny. Dziś Tunel Północnomujski to jeden z najbardziej efektownych fragmentów zachodniej części BAM-u.
Największe miasta
Spośród mijanych w trasie do Władywosotku 89 miast, pięć z nich liczy ponad 1 milion mieszkańców. Należą do nich: Moskwa, Perm, Jekaterynburg, Omsk i Nowosybirsk. Są to zarazem pierwsze większe mijane miasta na trasie. Prawie 1 milion mieszkańców posiada Krasnojarsk (930.000). Oczywiście do milionowych miast zaliczają się również Harbin i Pekin, które można zobaczyć jadąc jednym z dwóch głównych odgałęzień Kolei Transsyberyjskiej.
Na wszystkich trasach Kolei Transsyberyjskiej znajduje się łącznie 10 metropolii, które zamieszkuje ponad milion mieszkańców. Liczba niezameldowanych mieszkańców Moskwy jest jednak szacowana na około 4 miliony, mieszka tam zatem prawie tyle samo ludzi, co w Pekinie.
10 największych miast (powyżej 1 miliona mieszkańców):
Moskwa | 10,5 mln |
Kasań | 1,1 mln |
Jekaterynburg | 1,3 mln |
Omsk | 1,1 mln |
Nowosybirsk | 1,4 mln |
Datong | 3 mln |
Pekin | 15 mln |
Harbin | 9 mln |
Changchun | 7 mln |
Shenyang | 7 mln |
Inne duże miasta (powyżej 500.000 mieszkańców):
Ułan Bator | 990.000 |
Perm | 990.000 |
Krasnojarsk | 900.000 |
Irkuck | 600.000 |
Władywostok | 600.000 |
Chabarowsk | 590.000 |
Tjumeń | 540.000 |
Tomsk | 515.000 |
Największy i najpiękniejszy dworzec kolejowy
Największym dworcem jest wybudowany tuż przed wojną, w roku 1940, Dworzec Nowosybirsk Główny (Nowosybirsk Glawnyj).
Ciekawostką jest jednak inny dworzec, zbudowany jako prawdopodobnie jedyny na świecie całkowicie z marmuru, Dworzec Sljudjanka oddalony o 1 od brzegu Jeziora Bajkał – leżący dokładnie na 5311 km trasy Kolei Transsyberyjskiej. Został on wybudowany w roku 1904 jako pomnik na cześć budowniczych tego niepowtarzalnego arcydzieła jakim jest Kolej Krugobajkalska. Dworzec zachował się do dziś w praktycznie nienaruszonej formie.
Najdłuższe rzeki i mosty
Na trasie wybudowano mosty na 16 wielkich rzekach: Wołga, Wjatka, Kama, Tobol, Irtysz, Ob, Tom, Czulym, Jenisej, Oka, Selenga, Seja, Bureja, Amur, Chor i Ussuri. Najszerszą z nich w miejscu przebiegu torów kolejowych jest rzeka Amur – rozpiętość mostu w tym miejscu wynosi prawie 3 km. W wypadku większości pozostałych rzek tory kolejowe zostały przeprowadzone w ich węższych partiach, mierzących zazwyczaj około 1 km. Najbardziej kłopotliwą jest jednak rzeka Chor niedaleko Chabarowska, której woda podczas wiosennych powodzi może powstać z koryta nawet na wysokość 9 m.
Najdłuższym mostem na trasie był i jest wybudowany w latach 1913-1916 most na rzece Amur, wówczas o długości 2568 m. Na jego miejscu powstał w latach 1991-1999 wielki kolejowo-samochodowy most żelazny o długości 2612 m. Kolejnymi wielkimi mostami są mosty na rzekach Seja (1102 m), Kama (945 m), Jenisej (934 m), Ob (820 m) i Irtysz (734 m).
Najpiękniejszy odcinek
Najpiękniejszym odcinkiem trasy transsyberyjskiej jest dla wielu trasa Kolei Bajkalskiej o długości około 100 km prowadząca wdłuż Jeziora Bajkał. Z okien pociągu można podziwiać olbrzymie jezioro i przy dobrej pogodzie widok ten udokumentować na wspaniałych zdjęciach – odcinek ten ma bowiem wiele serpentyn, stąd możliwe jest zrobienie zdjęć pociągu na tle jeziora.
Największe serpentyny na trasie Kolei Transsyberyjskiej zaczynają się jednak dopiero za Jeziorem Bajkał i ciągną aż do Chabarowska. Dzięki nim jest wiele możliwości zrobienia zdjęć pociągu na tle wspaniałych krajobrazów. Z tego względu warto pojechać dalej niż nad samo Jezioro Bajkał. Można też zrezygnować z przejazdu trasą z Moskwy do Władywostoku, polecieć do Irkucka i po pobycie nad Jeziorem Bajkał wsiąść w pociąg jadący do Władywostoku. Ta część trasy Kolei Transsyberyjskiej jest z pewnością bardziej urozmaicona i ciekawa od trasy Moskwa – Irkuck.
Jeżeli natomiast zdecydują się Państwo na trasę Moskwa – Pekin, wówczas będzie możliwość zrobienia zdjęć pociągu na tle krajobrazów pustynnych – pociąg przejeżdża bowiem niedaleko pustyni Gobi. Także dalsza trasa – od granicy mongolsko-chińskiej do Pekinu jest bardzo ciekawa i urozmaicona.
Najbardziej monotonny odcinek
Najbardziej płaskim terenem pokonywanym przez Kolej Transsyberyjską i zarazem najbardziej monotonnym jest obszar położony między rzekami Ob i Irtysz, a dokładnie między stacjami Nowosybirsk Zapadnyj (Nowosybirsk Zachodni) i Moskowka (niedaleko Omska) – w skrócie odcinek Omsk – Nowosybirsk. Ma on długość około 610 km. W zasadzie na całym odcinku nie ma też żadnych zakrętów. Krajobraz za oknem to brzozy, tajga i małe jeziora. Jest to jednak zarazem odcinek najszybszy i o największej intensywności gospodarczej, ale również chyba najbardziej nudny ze wszystkich.
Inne ciekawostoki
Szerokość torów
Podobnie jak w przypadku większości tras kolejowych w Rosji, także w wypadku trasy Kolei Transsyberyjskiej została zastosowana kolej szerokotorowa. W Rosji prześwit wynosi 1524 mm (znormalizowany do 1520 mm).
„Rozpiętość“ Kolei Transsyberyjskiej
Miasto wysunięte najdalej na zachód: | Moskwa |
Miasto wysunięte najdalej na wschód: | Chabarowsk |
Miasto wysunięte najdalej na północ: | Kirow |
Miasto wysunięte najdalej na południe: | Władywostok |
Największy wał kolejowy
Absolutnym rekordem jest wał kolejowy usypany przy stacji Bałaj na wschód od Krasnojarska. Ma on wysokość 34 m. Następnie należy wymienić wały wzniesione w dolinie Chilok mające ponad 20 m wysokości, jak również wał w dolinie rzeki Bolszaja Glubokaja na wschód od Irkucka.
Największe serpentyny
Na trasie Kolei Transsyberyjskiej jest wiele odcinków o skomplikowanym profilu. Niektóre z nich są jednak szczególnie warte wspomnienia. Najdłuższym i najpiękniejszym takim odcinkiem jest z pewnością zakole Angasolka na zachód od Jeziora Bajkał. Ma ono długość 6 km i kończy się tunelem. To właśnie w tym miejscu mamy też do czynienia z największym wzniesieniem na całej trasie.
Na drugim miejscu powinno znaleźć się zakole Arteuszta na zachód od Mogoczy o długości 5 km. Na odcinku 2 km tory kolejowe obu kierunków jazdy biegną na przeciwległych zboczach. Także to zakole zakończone jest tunelem. Inne, już nieco mniejsze i mniej ciekawe zakola o długości nieco ponad 3 km to zakole Miedljanka, zakole Obluczje i zakole Tarmanczukan w Górach Hingan oraz dwa spore zakola na zachód od Krasnojarska: przy stacji Owinnyj i przy wododziale rzek Ob i Jenisej.
Największe wzniesienie
Najwyższym punktem całej wszystkich tras transsyberyjskich jest Przełęcz Jabłonowaja na wysokości 6110 km (jadąc z zachodu na wschód) między miejscowościami Jabłonowaja a Turgutuj. Miejsce to ma wysokość 1040 m n. p. m. Największą różnicę wysokości napotyka kolej na odcinku ze stacji Sljudjanka 2 do stacji Adrianowskaja (od brzegu Jeziora Bajkał do Przełęczy Adrianowskiej). Tutaj na długości około 30 km kolej zmierza się z różnicą wysokości sięgającą 400 m.